بیت نخست:
معنای بیت نخست:
اوج گرفتن دیگر برای من کافی است؛ چرا که دیگر توان خود را از دست دادهام و پر و بالی برای من باقی نمانده است، از دست تو چگونه میتوانم بگریزم وقتی به این اسیر عشق هیچ فرصت و مجالی نمیدهی.
نکات و آرایهها:
بسم: برای من کافی است.
هوا گرفتن: اوج گرفتن.
پر و بال نماندن برای کسی: توانایی نداشتن.
مجال: فرصت.
بیت دوم:
معنای بیت دوم:
انسان عاشق و درماندهای که چارهای داشته باشد، هیچ اندوهی ندارد، اما من نه راه فرار از عشقت را دارم و نه میتوانم راهی جهت دوستی و آشنایی با تو بیابم.
نکات و آرایهها:
ره گریز: اضافه اقترانی.
طریق آشنایی: اضافه اقترانی.
اوفتاده: درمانده.
احتیال: چارهاندیشی.
بیت سوم:
معنای بیت سوم:
تمام عمر و روزگار زندگیام در دوری از تو گذشت، اما اگر هنوز احتمال دارد که در قیامت به وصال تو برسم، تحمل آن (سپری شدن عمر) همچنان آسان است.
نکات و آرایهها:
فراق: جدایی.
اتصال: پیوند، وصال.
بیت چهارم:
معنای بیت چهارم:
اگر آدمی امید داشته باشد که بالاخره روزی به وصال معشوق خواهد رسید به راستی بسیار زیبا و دلنشین است که تمام عمرش در دوری از معشوق، صبور و شکیبا باشد(تمام عمر بار فراق را تحمل کند).
نکات و آرایهها:
به کف اوفتادن: حاصل شدن، میسر گشتن.
بیت پنجم:
معنای بیت پنجم:
تویی که نتوانستهای شبی را که بلندای آن به طول یک سال است، بیدار باشی، چه نتیجهای دارد که از غم روزگار برایت بگویم.
نکات و آرایهها:
حاصلی ندارد: نتیجهای ندارد.
درازنا: به بلندای.
بیت ششم:
معنای بیت ششم:
عجیب نیست اگر نسبت به حال انسانهای عاشق بیتفاوت هستی و غم آنها را نمیخوری، چرا که در تمام عمر چنین حالی را تجربه نکردهای.
نکات و آرایهها:
دردمندان: عاشقان.
بیت هفتم:
معنای بیت هفتم:
با من حرفی بزن که چنان در دام محبت تو گرفتار آمدهام و چنان سرگرم و مشغول تو هستم که دیگر یادی از خویشتن نمیکنم.
نکات و آرایهها:
اشتغال: مشغول بودن.
بیت هشتم:
معنای بیت هشتم:
ای قیامت (=معشوق) چرا نشستهای؟ برخیز و نشان بده قامت بلند و متناسب خود را ، قامتی که سراسر متناسب و به اندام است، برخلاف سرو بوستان که هیچگونه تناسبی ندارد!
نکات و آرایهها:
قیامت: استعاره از معشوق.
جناس: قیامت، قامت.
اعتدال: تناسب.
بیت نهم:
معنای بیت نهم:
چرا که مجلسِ سماع و رقص و پایکوبیِ امشبِ ما مجلسی نیست که دف با ضربهای و ساز بربط با گوشمالی از دست نوازنده، راحت شود(مجلس امشب ما تا دیر وقت برقرار است).
نکات و آرایهها:
سماع: رقص عارفانه.
دف و بربط: ابزار موسیقی.
طپانچه: ضربه با کف دست، سیلی.
بیت دهم:
معنای بیت دهم:
دیگر چهرهی همچون آفتابت را به آسمان نشان مده، چرا که ماه از شدت شرمساری خمیده و هلال گشت.
نکات و آرایهها:
آفتاب رو: اضافه تشبیهی.
نکته: بیت دارای صنعت حسن تعلیل است.
تناسب: آفتاب، آسمان،قمر، هلال.
بیت یازدهم:
معنای بیت یازدهم:
موهای خوشبو و ظریف صورتت و محل قرار گرفتن خالت چنان متناسب و هماهنگ است که گویی از قلمی که در حال نگارش خط غبار است، خالی فرو چکیده است.
نکات و آرایههای ادبی:
خط مشک بو: موهای تازه روییده شده اطراف چهره.
تو گویی: مثل اینکه.
غبار: خط ریز و نازکی که به زحمت میتوان آن را خواند.
بیت دوازدهم:
معنای بیت دوازدهم:
سعدی! تو نیز دیگر این مطلب را نگو که نگاه کردن به چهرهی زیبارویان گناه است، در واقع نگاه نکردن به چنین چهرهای زیبا گناه است!
نکات و آرایههای ادبی:
تکرار: گناه.
2 دیدگاه روشن بسم از هوا گرفتن که پری نماند و بالی
جناب آقای دکتر علیزاده سلام و عرض ادب
سپاس بابت سایت زیبا و انتخاب این اشعار بی نظیر
بسیار زیبا است و دلبر و جان آن خدا و معشوقی که سعدی و دیگر عارفان، در قالب چنین اشعاری از او یاد کرده اند_بسیار زیباست ، جمیل است و بلکه اجمل،… زیباترین /ای زیبا بحرمت آن روی زیبایت آن رخ زیبایت را از من و همه عاشقانت ،بر نگیر. در دنیا و اخری یا الله