حافظ در این غزل یکی از شگفت ترین تجربه های عارفانه را به تصویر کشیده است، گویی تمام زندگی و کوشش خود را که برای بدست آوردن حقیقت انجام داده و تجربیات شگرفی که در این راه کج و پیچ به دست آورده است را در قالب این غزل بیان کرده است، هر چند گمان غالب بر اینست که ابیات حافظ پریشان است و پراکنده و وحدت موضوعی ندارد اما به گمان بنده نخ طلایی پنهانی بیت های این غزل را به یکدیگر پیوند داده است که کوشش می شود در هنگام معنا به آن اشاره کنیم.
در ادامه کوشش می کنیم نکات و معانی بیت ها را بیان کنیم.
بیت نخست:
دل: قلب به تعبیر عرفا جایگاه تجلی انوار الهی، واسطه میان عالم جسم و معنی است.
جم: مخفف جمشید پادشاه افسانه ای ایران.
جام جم: جامی که در آن همه اسرار عالم دیده می شود. جامی که جمشید آن را اختراع کرده بود و اوضاع جهان را در آن مشاهده می نمود. عارفان غالبا جام جم یا جام جهان نما را به دل غیب نما و رازگشا تعبیر کرده اند.
نکته: شاید بتوان گفت مراد از “بیگانه” در این بیت تمام کسانی است که جز از راه عرفان قصد رسیدن به خداوند و شناخت او را دارند، مانند فلاسفه و شریعت ورزان و…
معنا: روزگاری طولانی دل در جستجوی جام جهان نما یعنی دل پاک و روشن بود تا به وسیله آن پرده از اسرار هستی بردارد و نمی دانست که آنچه از دیگری میطلبد در خود اوست.
بیت دوم:
کون و مکان: کون از کان عربی است به معنای بودن ، کون و مکان یعنی دنیای مادی.
اضافه تشبیهی: صدف کون و مکان؛ دنیا به صدف تشبیه شده است.
گم شدگان لب دریا: کسانی که به حقیقت نرسیده اند و از دریای عشق و معرفت بی خبرند؛ “گم شدگان لب دریا” با “بیگانه” در بیت پیشین از لحاظ مفهوم برابر است.
ضمنا دریا در متون عرفانی رمز عالم حقیقت و معنا است.
نکته: حافظ در این دو بیت به شکلی تمام کسانی را که ادعای رسیدن به حقیقت را دارند اما در واقع سرگشته و گمگشته این راه هستند را مورد نقد قرار می دهد.
معنا: دل،گوهر گرانبهایی را که خارج از عالم ماده است را از کسانی جستجو می کرد که از دریای عشق و معرفت بی خبر و ناآگاه بودند و در ساحل این دریا گمگشته بودند.
بیت سوم:
پیر مغان: پیر در اصطلاح صوفیان به معنای کسی که در وادی عرفان به مرحله کمال رسیده باشد. مغان: جمع مغ، مغ: به روحانیون زردشتی مغ یا موبد میگفتند. البته لازم به توضیح است که منظور حافظ از پیر مغان شخص خاصی نیست بلکه صرفا پیرمغان نماد انسانی است که به حقیقت رسیده است.
دوش: هرچند به معنای شب گذشته است اما در اشعارحافظ بیشتر منظور زمانی بیرون از زمان است که در خیال حافظ نقش میبندد و بیشتر رازآلودگی آن منظور هست.
تأیید: یاری.
معنا: دیشب مشکل خود را به نزد پیر مغان بردم زیرا او به یاری نظر و عنایت خویش هر معمایی را می گشود.
بیت چهارم:
قدح: جام و پیاله شراب.
استعاره: آیینه استعاره از باده.
نکته: حافظ در ابتدای این غزل خود را جستجوگر جام جم و یا همان جام جهان نما نشان می دهد و تا آنجا پیش می رود که برای شنیدن پاسخ پرسش های خویش به سراغ پیر مغان می رود اما یکباره می بیند که آنچه روزگاری در آرزویش بوده است در دست پیرمغان قرار گرفته است و پیر مغان سرخوش از این وصال از صدها منظر مشغول نگریستن به آن است.
معنا: او را شاد و خندان دیدم در حالیکه جام شراب در دست داشت، و در آن جام که حقیقتا آیینه ای بود ، جلوهها و نقشهای گوناگون عالم حقیقت را مشاهده می کرد.
بیت پنجم:
جام جهان بین: همان جام جم که در بیت اول توضیح داده شد.
حکیم: یکی از نامهای خداوند.
نکته: یکی از شگفت ترین نکاتی که حافظ در این غزل استفاده کرده است، بازی با کلمات است؛ ببینید منظور از “جام جم” ،”گوهر” ،”قدح باده” ،”آینه” و “جام جهان بین” در تمام بیت های پیشین یکی هست و تمام این کلمات معادل یکدیگر به کار رفته اند.
معنا: حافظ از پیر مغان میپرسد که خداوند حکیم چه زمانی این جام جهان نما را به تو بخشیده است و پیر مغان پاسخ میدهد: آن روزی که خداوند این آسمان آبی رنگ را آفریده است؛ یعنی همان روز ازل.
بیت ششم:
بیدل: عاشق ، دلباخته البته شاید بتوان در اینجا به معنای انسان مضطرب هم گرفت.
در همه احوال خدا با او بود: اشاره به آیه قرآن: و هو معکم اینما کنتم آیه ۴ سوره حدید: و هر جا باشید، خداوند با شماست.
معنا: عاشق یا انسان مضطربی که در همه حالات خداوند همراه او بود، اما او خدا را ندیده، فریاد میزد و او را را میطلبید.
بیت هفتم:
شعبده: تردستی. سامری: هنگامی که موسی (ع) برای دریافت لوح های الهی به میقات رفته بود در نبود او قومش مورد امتحان خداوند قرار گرفت و سامری آنها را گمراه کرد به این کیفیت که مقدار زیادی از طلا‌ها و زیورآلات بنی اسرائیل را که هم ایشان و هم خود او حامل آنها بودند، به درون آتش انداخت و از حاصل آن زینت های گداخته، جسد گوساله ای را پدید آورد که ضمن زرین بودن از صدایی شبیه بانگ گاو نیز بهره داشت؛ آنگاه به بنی اسرائیل گفت این خدای شما و خدای موسی است آغاز این گوساله پرستی در حالی است که هارون ،برادر موسی،که در غیاب وی وظیفۀ هدایت را بر عهده داشت، به قوم موسی یادآوری کرد که خدای شما پروردگار جهانیان
است و نه این گوساله؛ اما بنی اسرائیل از پذیرش حرف وی سر پیچیدند و بر کفر خود تا بازگشت موسی پا فشردند، در همین حال به موسی وحی میشود که قومت را مورد آزمون قرار دادیم و سامری آنها را گمراه کرد؛ موسی با خشم بسیار در میان قوم خود حاضر شده، ضمن عتابی سخت، نعمت ها و منت هایی که خداوند بر ایشان ارزانی داشته را یادآور میشود. در مقابل بنی اسرائیل انحرافشان را به سامری حواله می دهند. موسی علت این گمراه سازی را از سامری جویا می شود، پاسخ سامری آن است که من از چیزی آگاهی یافتم که دیگران از آن آگاه نبودند، مقداری از«اثر رسول» را برداشتم و با آن زیور ها آمیختم و چنین گوساله ای را پدید آوردم و نفس من این چنین کاری را در نظرم آراست ، موسی پس از هدایت دوبارۀ قومش موکداً خدای یگانه را یادآور شده،سامری را به عذابی سخت در دنیا و آخرت وعده میدهد و نهایتاً گوساله وی را می سوزاند و خاکسترش را به آب دریا می ریزد.
ید بیضا : دست در خشان؛ اشاره به معجزه حضرت موسی.
نکته: بسیاری عقل را به عنوان فاعل این بیت در نظر گرفته اند و در آن از ناتوانی عقل در برابر عشق سخن گفتهاند، به عبارتی دیگر “سامری” را نماد “عقل” گرفتهاند و “موسی” را نماد “عشق”. و مشخص است که سحر با معجزه پهلو نخواهد زد، البته برخی نیز “اینجا” را عرصه “شعر و شاعری” گرفته اند و “ید بیضا” را نماد “شعر درخشان حافظ” و “سامری” را نماد “رقیبان وی” عنوان کردهاند ، به نوعی این بیت را به عنوان مفاخره در نظر گرفته اند.
معنا: عقل این همه تر دستی و شعبده ای که اینجا میکرد مانند نیرنگی بود که سامری در مقابل معجزات حضرت موسی انجام می داد.
بیت هشتم:
آن یار : منظور حسین بن منصور حلاج است،حسین بن منصور حلاج صوفی، شاعر و عارف ایرانی قرن سوم هجری بود. او در ۲۴۴ هجری به دنیا آمد. به خاطر عقایدش. عده‌ای از علمای اسلامی آموزه‌هایش را مصداق کفرگویی دانسته، او را به اتهام صوفی بودن تکفیر کردند و حکم به ارتدادش دادند. قاضی شرع بغداد به دستور ابوالفضل جعفر مقتدر، خلیفه عباسی حکم اعدامش را صادر کرد و در ذیقعده سال ۳۰۹ هـ.ق. به جرم «کُفرگویی و الحاد، پس از شکنجه و تازیانه در ملاعام به دار آویخته شد سپس سلاخی‌اش کردند و دست و پا و سرش را بریدند و پیکرش را سوزاندند و خاکسترش را به رود دجله ریختند. جمله معروف انا الحق (من حقیقت هستم) که در ادبیات فارسی بارها تکرار شده‌است، از حلاج است. برخی این مسئله را نشانه‌ای از ادعای خدایی کردن حلاج می‌دانند؛ حال آنکه عده‌ای دیگر بر این باورند که خدا از طریق حلاج سخن گفته‌است.
نکته: در این بیت گویی پیر مغان با اشاره حافظ را دعوت به سکوت می کند و به او یادآوری می کند کسانی که اسرار الهی را آشکار سازند سرنوشتی همچون سرنوشت منور حلاج در انتظار آنان است.
معنا: پیر مغان در ادامه پرسش و پاسخ های حافظ ، داستان حلاج را به حافظ یادآوری می کند و می گوید: آن یاری که سرش بالای دار رفت و سر دار هم به سر او افتخار کرد، تنها گناهش این بود که اسرار الهی را آشکار میساخت. به عبارتی دیگر پیر با یادآوری این داستان میخواهد به حافظ بگوید که از من نخواه که بیش از این اسرار الهی را آشکار سازم چرا که سرنوشت من نیز همانند سرنوشت منصور حلاج خواهد شد.
بیت نهم:
فیض: جوشش و ریزش؛ مجاز از لطف و بخشش.
روح القدس: جبرییل ؛ فرشته حامل وحی.
آنچه مسیحا میکرد: اشاره به معجزات حضرت عیسی همانند زنده کردن مردگان و شفا دادن بیماران و…
نکته: در این بیت پیرمغان آنسری بودن این مسایل را به حافظ یادآوری می کند و بیان می کند اگر “او” اراده کند همگان می توانند به مقامی چون مقام حضرت عیسی دست یابند.
معنا: پیر مغان به حافظ میگوید: به دنبال لطف و بخشش لطف الهی باش، زیرا اگر فیض روح القدس بار دیگر یاری رسان باشد،دیگران نیز می توانند آن معجزاتی که حضرت عیسی انجام میداد را انجام بدهند ؛ به عبارت دیگر دیگران نیز میتوانند به مقام والایی برسند.
بیت دهم:
سلسله: زنجیر.
سلسله زلف: اضافه تشبیهی، زلف به زنجیر مانند شده است.
بتان: جمع بت، استعاره از معشوق زیبا رو.
نکته:در قدیم دیوانه را در زنجیر گرفتار میکردهاند تا مبادا به کسی آسیب برساند.
نکته ۲: نکته شگفتی که در این غزل مشاهده می شود بیت آخر آن است، حافظ که در سرتاسر این غزل در پی گفتن و گشودن مفاهیم عارفانه است، یکباره از پیرمغان! در مورد زنجیر زلف زیبارویان سوال می کند و پاسخی که پیر مغان بدان می دهد شگفت تر است. گاه در کلاس این دو سوال را از دانشجویان میپرسم، آیا شما می دانید چرا؟ خوشحال می شوم پاسختان را بشنوم.
معنا: در انتها حافظ از پیرمغان میپرسد که خداوند زنجیر زلف زیبارویان را برای چه خلق کرده است؟ و پیر مغان می گوید:تا دل دیوانه حافظ در پیچ و تاب زلف زیبارویان اسیر شود چرا که حافظ از دل دیوانه خود گله مند هست.
52 دیدگاه روشن سال ها دل طلب جام جم از ما می کرد
پینگ‌بک: نکته ای از شعر حافظ | سایت شخصی دکتر علی علیزاده ()
درود ، بسیار لذت بردم از این غزل شگفت‌انگیز
درمورد سوالتون بنظرم میاد سلسله زلف بتان خود اشاره‌ای است به رمز و رموز الهی که درآن نهفته شده است و شاید کلیدی باشد برای پی‌بردن به این رموز الهی چرا که زلف بتان میتواند مظهری از عشق الهی باشد و انسان هرچیزی را که به آن عشق بورزد در آن اسیر میشود.
با سپاس
از ابتدا که حافظ دنبال کمال مطلق هست و آخر که درباره زیبایی زلف سوال میکنه میشه دریافت که حافظ مثل آهنربا به سمت کمال کشیده میشه چون زیبایی جزیی از کمال هست و جواب به ظاهر بی ربط پیر هم همینو میگه که مشکل از زیبایی زلف نیست مشکل از اینه که تو (حافظ) خواه ناخواه کمال رو به هر شکلی که هست(زمینی یا عرفانی) دنبال میکنی
مانا باشید
سلام خسته نباشید به نظر من از ابتدا تا انتها حافظ به دنبال کمال هست و سوالش از چرایی زلف یار این بود که حافظ بدنبال کمال هست و زیبایی هم جزیی از کمال هست و حافظ کمال را در زیبایی هم میبیند و جواب به ظاهر بی ربط پیر هم همینو میگه که که ای حافظ مشکل از زیبایی یار نیست و مشکل اینه که تو مثل آهنربا به سمت کمال کشیده میشوی
کنجکاوی حافظ از ابتدا کمال مطلق و رسیدن به آن بوده و بس، و این سوال هم از چرایی خلق شدن زلف زیبا، دلیلش این است که حافظ متوجه ربط زیبایی و کمال میشود اما باز میپرسد که بداند واقعا علت زیبایی زلف چیست و ربط جواب پیر این است که او متوجه میشود کمال او را به سمت خود میکشاند و دلیل پرسیدن سوال این نیست که او محو زیبایی شده بلکه این است که او در پی کشف کمال نهفته در زیبایی است
حافظ در پایان میگه من فرصت رو غنیمت شمردم و از پیرمغان پرسیدم که این همه عشق و عاشقی که بین زن ومرد هست برای چیست
ودر اخر به جوابی که خواستم رسیدم
میگفت تو از سلسله زلف بتان ک دل تورا مانند بند و زنجیره ای به سمت خود میکشاند گله مند نیستی
و اگر تو با دقت از دل شیدای خود(مجنون خود)گله مند شوی یعنی این دل توست که تورا وا میدارد به سوی زیبایی جمال کشیده شوی
چرا که زیبایی و جمال،باعث به کمال رسیدن تو خواهد شد و جمال به منزله همون راهی هست که طورو به خداوند نزدیکتت خواهد کرد
سلام استاد در جواب سوال شما.
حافظ در پایان می گوید من فرصت را غنیمت شمرده از پیر مغان پرسیدم اکنون که به پاسخ سوالات خود رسیدم میل دارم که این کوشش عشق و عاشقی که بین زن و مرد وجود دارد بدانم برای چیست؟ پیر مغان پاسخ داد که او از سلسله زلف بوتان که دل تورا در زنجیر خود به بند می کشد گل من نیستی اگر خوب دقت کنی از دل شیدای خود گله مندی.
یعنی دل تو است که تو را وا می دارد که به سوی زیبایی و جمال کشیده شوید چرا که زیبایی و جمال سرحد کمال را به تو می نمایاند و جمال به منزله علامت راهی است که تو را به خداوند جمیل راهنمایی میکند.
سلام وقتتون بخیر باشه
اولین سوال که پرسیدید چرا حافظ در بیت آخر این نوع سوال رو میپرسه: به نظر میرسه مقصودشون که میگه این همه زلف بتان از پی چیست اینه که کششی که دل او به زیبایی داره چی هس
در سوال دوم ارتباط بین دو مصراع: دل حافظ به سمت زیبایی کشیده میشه و پیر مغان میگه زیبایی وجمال سر حد کمال رو به تو نشون میده و تو به دنبال کمال هستی وجمال به منزله علامت راهی است که تو را به سمت خداوند جمیل راهنمایی میکنه ودر پایان اینکه در این غزل حافظ به دنبال رسیدن به کمال بوده ویکی از این راه ها جمال هست
حافظ همیشه از ابتدا کنجکاو راجب کمال مطلق و راه رسیدن ب اون بوده،و دلیل پرسیدن این سوال از پیر این بوده ک حافظ ربط بین زیبایی و کمال رو میدونستم اما باز می پرسه ک دلیل اصلیش بفهمه.وپیرمغان پی ب این موضوع برده که حافظ اینارو میدونه وبخاطر این،سوال پرسیده ک کمالی که در خلقت زلف زیبارویان بوده رو پیدا کنه ن اینکه محو زیبایی ظاهری اون شده
جواب سوال اول:
حافظ در این غزل در کاوش برای پیدا کردن کمال است؛پس بدیهی است همه چیز در ذهن حافظ به کمال ختم میشود
جواب سوال دوم:
جواب پیر مغان این است که تو خود را غرق در کمال میخواهی،و زلف یار هم تو را به کمال نزدیک میکند و تو را متوجه کمال میسازد و نه پیچ و تاب ساده ی زلف
جواب سوال ۱ابتداتاانتهاحافظ به دنبال کمال هست وسوالش ازچرایی زلف یاراین بودکه حافظ بدنبال کمال است وزیبایی هم جزیی ازکمال هست وحافظ کمال رادرزیبایی هم میبیند ۰جواب س ۲:پیرمغان میفرمایدای حافظ مشکل اززیبایی یار نیست ومشکل اینه که تومثل آهنربابه سمت کمال کشیده میشوی۰
یعنی این دل تو است که تو را وادار میکند که به طرف زیبای کشیده شوی چرا که زیبایی و جمال،سر حد کمال را به تو آموزش میدهد و زیبایی به منظور روشنی راهی است که تو را به خداوند جمیل میرساند.
((حافظ شیرازی عاشق و معشوقی بنام شاخ نبات داشت شاید بخاطر عشق و علاقه شدید نسبت شاخه نبات بوده است ک پیر مغان چنین جواب او را داده است))
به نام حضرت دوست ، که هرچه داریم از اوست
حضرت حافظ رمز و راز زندگی و کائنات را به خوبی درک کرده اند .
ایشان به خوبی درک کرده اند که لذت دنیا و آخرت از یکدیگر جدا نیست …
درک کرده اند که راه بهشت و سعادت از راه لذت های مادی و دنیوی جدا نیست …
درک کرده اند که راه رسیدن به خداوند در آخرت از راه لذت در این دنیا می گذرد ؛ زیرا هرچه بیشتر از زندگی و نعمت های خداوند لذت ببری درواقع شکر نعمت های خداوند را به جا آورده ای ( طبق آیات قرآن شکرگزاری باعث افزوده شدن نعمت ها در این دنیا می شود و در نتیجه این افزایش ، آرامش و لذت انسان در زندگی بیشترمی شود و انسان به خدا و معنویات نزدیک تر می شود که در نتیجه باعث خیر و سعادت در آخرت می شود . )
درک کرده اند که راه معنویات با لذت و آرامش در این دنیا در هم آمیخته شده …
ایشان درک کرده اند که خداوند ما را تنها برای لذت بردن آفریده … !!!
آخر مگر می شود در این دنیا بد زندگی کرد و در آخرت انتظار بهشت داشت ؟!!
مگر می شود تو با خدا باشی و زندگی ات زیبا نباشد که اگر چنین است قطعا خدایی اشتباه را به خدایی گرفته ای !!!
خدایی که من می شناسم سرنوشت و زندگی را تمام و کمال در اختیار من قرار داده و از من خواسته که فقط لذت ببرم تا هم دنیایی زیبا داشته باشم و هم در نتیجه ی زندگی زیبای دنیایم ، آخرتی زیبا هم برای خود رقم بزنم …
پس صحبت حضرت حافظ از مسائل دنیوی در کنار مسائل معنوی نشان از پیوند این دو مسئله با یکدیگر دارد
درواقع ایشان با این کار ذهن خواننده را به چالش برای درک این مفهوم کشیده ؛ که خواننده در این مسئله که چرا یکباره بعد از چند بیت عرفانی ، یک بیت مادی آمده تعقل کند و کشف کند که لذت دنیا و آخرت با یکدیگر در ارتباط است
———————————————
گفتمش سلسله زلف بتــــان از پـی چیست
گفت حافظ گله‌ای از دل شیــدا میکرد
حافظ از پیرمغان می پرسد که خداوند زنجیر زلف زیبا رویان را برای چه خلق کرده است؟ و پیر مغان می گوید : تا دل دیوانه حافظ در پیچ و تاب زلف زیبا رویان اسیر شود چرا که حافظ از دل دیوانه خود گله مند هست.
پس اگر دل حافظ جذب زیبایی و جذابیت زلف بتان می شود و دل را در گرو آن می بیند ، از زیبایی آنان گله مند نیست و از خود گله مند است که چرا دل جذب آن می شود ؟ درواقع چرا دل اسیر زیبایی می شود ؟
( البته فکر می کنم که منظور حافظ فقط زیبایی زلف بتان نبوده و منظور به تمام زیبایی ها داشته )
عشق زاییده زیباییست و چون خداوند منشا زیبایی هاست و هر انسانی به طور غریزی به زیبایی جذب می شود ( چون سرچشمه ی تمام زیبایی ها خداوند است و ما از وجود خداییم … ) پس طبیعیست که دل حافظ جذب زلف بتان شود ، چون منشا آن زیبایی خداوندست …
( درواقع از نظر من عشقی که از دیگری دریافت می کنیم همان عشق خداوند است که از طریق آن شخص ( یا چیز ) دریافت می کنیم ؛ پس طبیعیست که دل در گرو زلف بتان ( زیبایی ها ) باشد ، چون آن عشق از جانب خداست … )
———————————————
الهه جعفری
( کارشناسی فیزیک )
این دل آدمیست که او را وا میدارد به سوی زیبایی و جمال کشیده شود چرا که زیبایی و جمال ، سرحد کمال را به او می نمایاند و جمال به منزله علامت راهی است که او را به خدواند جمیل رهنمایی می کند
همچنین حدس میزنم دلیل آوردن این مسئله دنیوی در بیت اخر، اولویت دادن به مسائل عرفانی و الهی و طرح مسائل دنیوی بعد از آن هاست.
همانطور که خودتون توضیح دادید شعر حافظ وحدت موضوعی ندارد و حافظ در این غزلِ خود برخلاف هرآنچه که عرف بوده در گفتن شعر و غزل را تغییر داده و کاملا برخلاف آن عمل کرده، برخلاف شاعرهای دیگر که عرفان و عشق عرفانی را کاملا جدا از عشق های زمینی و لذت های زمینی میدانستن، درنگاه حافظ با توجه به این غزل هردوی اینها یعنی هم عشق عرفانی و هم زمینی در کنارهم معنا پیدا میکنن و بدون هم کامل نیستن. و جوابی که پیر مغان به حافظ داده نشانه از این است که دل شیدای حافظ خود بدنبال زیبایی ها و کمال ها میرود و حافظ از دل خود گله مند است نه اینکه از سلسله زلف بتان گله مند باشد. و به حافظ میگوید که این زیبایی ها و جمال مانند راهی برای رسیدن تو به خداوند تو را راهنمایی میکند. (شیوا رهنما)
باعرض سلام
رضا رستمی – مهندسی برق
شماره دانشجویی 9921311
در جواب سوال اول به نظر من ارتباط مفهوم دو مصرع این است که حافظ با آن که می‌داند زیبارویی از مسائل دنیویست ولی اذعان دارد که دل فریب آن را می‌خورد
و در جواب سوال دوم این که حافظ در 9 بیت اول شعر که در مورد عرفان و خداشناسی است ولی در بیت دهم در باره مسائل دنیوی صحبت میکند نشان دهنده این است که جمال زیبارویان منشا خدایی دارد و خدا زیباست و زیبایی هارا دوست دارد و جمال و جلال خداوند حکیم از هم جدا نیستند.
سلام و عرض ادب
گفتمش سلسله زلف بتــــان از پـی چیست
گفت حافظ گله‌ای از دل شیــدا میکرد
من در جایگاهی نیستم که بتونم راجب اشعار حافظ شیرازی نظر بدم ولی در حد برداشت خودم، چون حافظ لذت سیروسلوک عارفانه رو داشته، گاها از اینکه درگیر و گرفتار زیبارویان بشه، گله‌مند شده و گفته خدا چرا اینچنین سرگرم کننده هایی رو قرار داده که البته ایشون باز هم از همین زیبایی های اشرف مخلوقات هم زیبایی خدا رو میدیده ولی دلش میخواد بی‌پرده و مستقیما درگیر حس و حال عرفانی خودش باشه…
و در جواب دل خود حافظ مزمت شده…
و ارتباط این دو مصراع اینجوری هستش که در عین حال که مصرع دوم در پاسخ به سوال حافظ هست، مصرع اول میتونه جواب مصرع دوم باشه
باتشکر از استاد عزیز که با سایتشون شرایطی برای حس‌وحال خوبِ مخاطباشون فراهم کردن🌹
کرمی
به نام حضرت دوست ، که هرچه داریم از اوست
استاد این جواب دوتا سوال شما
حضرت حافظ رمز و راز زندگی و کائنات را به خوبی درک کرده اند .
ایشان به خوبی درک کرده اند که لذت دنیا و آخرت از یکدیگر جدا نیست …
درک کرده اند که راه بهشت و سعادت از راه لذت های مادی و دنیوی جدا نیست …
درک کرده اند که راه رسیدن به خداوند در آخرت از راه لذت در این دنیا می گذرد ؛ زیرا هرچه بیشتر از زندگی و نعمت های خداوند لذت ببری درواقع شکر نعمت های خداوند را به جا آورده ای ( طبق آیات قرآن شکرگزاری باعث افزوده شدن نعمت ها در این دنیا می شود و در نتیجه این افزایش ، آرامش و لذت انسان در زندگی بیشترمی شود و انسان به خدا و معنویات نزدیک تر می شود که در نتیجه باعث خیر و سعادت در آخرت می شود . )
درک کرده اند که راه معنویات با لذت و آرامش در این دنیا در هم آمیخته شده …
ایشان درک کرده اند که خداوند ما را تنها برای لذت بردن آفریده … !!!
آخر مگر می شود در این دنیا بد زندگی کرد و در آخرت انتظار بهشت داشت ؟!!
مگر می شود تو با خدا باشی و زندگی ات زیبا نباشد که اگر چنین است قطعا خدایی اشتباه را به خدایی گرفته ای !!!
خدایی که من می شناسم سرنوشت و زندگی را تمام و کمال در اختیار من قرار داده و از من خواسته که فقط لذت ببرم تا هم دنیایی زیبا داشته باشم و هم در نتیجه ی زندگی زیبای دنیایم ، آخرتی زیبا هم برای خود رقم بزنم …
پس صحبت حضرت حافظ از مسائل دنیوی در کنار مسائل معنوی نشان از پیوند این دو مسئله با یکدیگر دارد
درواقع ایشان با این کار ذهن خواننده را به چالش برای درک این مفهوم کشیده ؛ که خواننده در این مسئله که چرا یکباره بعد از چند بیت عرفانی ، یک بیت مادی آمده تعقل کند و کشف کند که لذت دنیا و آخرت با یکدیگر در ارتباط است
———————————————
گفتمش سلسله زلف بتــــان از پـی چیست
گفت حافظ گله‌ای از دل شیــدا میکرد
حافظ از پیرمغان می پرسد که خداوند زنجیر زلف زیبا رویان را برای چه خلق کرده است؟ و پیر مغان می گوید : تا دل دیوانه حافظ در پیچ و تاب زلف زیبا رویان اسیر شود چرا که حافظ از دل دیوانه خود گله مند هست.
پس اگر دل حافظ جذب زیبایی و جذابیت زلف بتان می شود و دل را در گرو آن می بیند ، از زیبایی آنان گله مند نیست و از خود گله مند است که چرا دل جذب آن می شود ؟ درواقع چرا دل اسیر زیبایی می شود ؟
( البته فکر می کنم که منظور حافظ فقط زیبایی زلف بتان نبوده و منظور به تمام زیبایی ها داشته )
عشق زاییده زیباییست و چون خداوند منشا زیبایی هاست و هر انسانی به طور غریزی به زیبایی جذب می شود ( چون سرچشمه ی تمام زیبایی ها خداوند است و ما از وجود خداییم … ) پس طبیعیست که دل حافظ جذب زلف بتان شود ، چون منشا آن زیبایی خداوندست …
( درواقع از نظر من عشقی که از دیگری دریافت می کنیم همان عشق خداوند است که از طریق آن شخص ( یا چیز ) دریافت می کنیم ؛ پس طبیعیست که دل در گرو زلف بتان ( زیبایی ها ) باشد ، چون آن عشق از جانب خداست … ) با آرزوی بهترین ها برای شما آقای علیزاده کد دانشجویی 9921328
———————————————
“سر ارادت ما و آستان حضرت دوست
که هر چه بر سر ما میرود ارادت اوست”
بسیار لذت بردم از این اثر زیبای حافظ شیرازی..
در مورد سوالتون نظر کوچک خودم رو ارائه میدم آقای دکتر علیزاده.
از نظر من منظور حافظ این بوده که دنیا و آخرت از هم جدا نیستند و تکمیل کننده یکدیگرند و کمال گرایی شامل زیبایی ها هم میشود. همینطور منظور حافظ میتونه تمام زیبایی های دنیا باشه و محدود به زیبایی دنیوی نباشه و علاقه درونی حافظ رو به خدا نشان بده.
حتی پیر مغان هم به حافظ میگه که: حافظ تو از زلف بتان گله مند و شکایت مند نیستی بلکه از دل شیدا و عاشق خودت گله مند هستی، یعنی دل حافظ اون رو به سوی زیبایی و جمال می کشاند چون این جمال حافظ رو به کمال میرساند و این جمال و زیبایی راهی برای وصل حافظ به خداست.
“فاطمه سلطانی دانشجوی مهندسی طبیعت”
حافظ فهمیده بود که زندگی دنیوی و اخروی از هم جدا نیستند
و همون قدر که آخرت اهمیت دارد دنیا نیز اهمیت دارد
واز طرفی جنبه انسانی شخص حافظ رو بیان میکنه که کامل نیست و تمایلات انسانی نیز در او وجود دارد
در بیت دهم : شاعر در پایان می گوید من فرصت را غنیمت شمرده و از پیر مغان پرسیدم اکنون که به پاسخ سؤال خود رسیدم میل دارم بدانم که این کشش عشق وعاشقی که بین زن ومرد وجود دارد برای چیست؟ پاسخ داد که تو از سلسله زلف بتان که دل تو را در زنجیر خود به بند می کشد گله مند نیستی اگر خوب دقت کنی از دلِ شیدای خود گله مندی یعنی این دل تواست که تورا وامی دارد که به سوی زیبایی و جمال کشیده شوی چرا که زیبایی و جمال ، سرّحد کمال را به تو می نمایاند و جمال به منزله علامت راهی است که تورا به خدواند جمیل رهنمایی می کند.
جواب سوال ۱: حافظ همیشه در شعرهایش به دنبال کمال است پس بدیهی است که در شعرش چنین گفته
جواب سوال ۲: پیرمغان میگوید اصل هرچیز عشق است یعنی اگرحافظ‌خوب‌دقت‌کند میبیند که از دل شیدایش گله مند است و این دل اورا وا میدارد که به سمت زیبایی وجمال برود
و جمال به معنای راهی است که او را به خدای جمیل‌راهنمایی میکند.
جواب ۱: حافظ در کل ابیات به دنبال زیبایی و به کمال رسیدن و رسیدن به معشوقه ی ازلی خود دارد ج ۲: آدمی که عاشق معشوقه ی خویش باشد حتی از مسائل دنیایی هم رد میشود و به کمال میرسد
سلام آقای دکتر. در سوال ۱ ارتباط دو مصرع سوالات دنیوی حافظ است . در سوال ۲ شاعر یعنی همان حافظ وقتی که در ابیات قبل به جواب خود رسید دوست داشت فرصت را غنیمت شمارد . از پیر مغان پرسید و می خواست بداند که این کشش عشق و عاشقی بین مرد و زن وجود دارد برای چیست.
به نام حضرت دوست ، که هرچه داریم از اوست
حضرت حافظ رمز و راز زندگی و کائنات را به خوبی درک کرده اند .
ایشان به خوبی درک کرده اند که لذت دنیا و آخرت از یکدیگر جدا نیست …
درک کرده اند که راه بهشت و سعادت از راه لذت های مادی و دنیوی جدا نیست …
درک کرده اند که راه رسیدن به خداوند در آخرت از راه لذت در این دنیا می گذرد ؛ زیرا هرچه بیشتر از زندگی و نعمت های خداوند لذت ببری درواقع شکر نعمت های خداوند را به جا آورده ای ( طبق آیات قرآن شکرگزاری باعث افزوده شدن نعمت ها در این دنیا می شود و در نتیجه این افزایش ، آرامش و لذت انسان در زندگی بیشترمی شود و انسان به خدا و معنویات نزدیک تر می شود که در نتیجه باعث خیر و سعادت در آخرت می شود . )
درک کرده اند که راه معنویات با لذت و آرامش در این دنیا در هم آمیخته شده …
ایشان درک کرده اند که خداوند ما را تنها برای لذت بردن آفریده … !!!
آخر مگر می شود در این دنیا بد زندگی کرد و در آخرت انتظار بهشت داشت ؟!!
مگر می شود تو با خدا باشی و زندگی ات زیبا نباشد که اگر چنین است قطعا خدایی اشتباه را به خدایی گرفته ای !!!
خدایی که من می شناسم سرنوشت و زندگی را تمام و کمال در اختیار من قرار داده و از من خواسته که فقط لذت ببرم تا هم دنیایی زیبا داشته باشم و هم در نتیجه ی زندگی زیبای دنیایم ، آخرتی زیبا هم برای خود رقم بزنم …
پس صحبت حضرت حافظ از مسائل دنیوی در کنار مسائل معنوی نشان از پیوند این دو مسئله با یکدیگر دارد
درواقع ایشان با این کار ذهن خواننده را به چالش برای درک این مفهوم کشیده ؛ که خواننده در این مسئله که چرا یکباره بعد از چند بیت عرفانی ، یک بیت مادی آمده تعقل کند و کشف کند که لذت دنیا و آخرت با یکدیگر در ارتباط است
———————————————
گفتمش سلسله زلف بتــــان از پـی چیست
گفت حافظ گله‌ای از دل شیــدا میکرد
حافظ از پیرمغان می پرسد که خداوند زنجیر زلف زیبا رویان را برای چه خلق کرده است؟ و پیر مغان می گوید : تا دل دیوانه حافظ در پیچ و تاب زلف زیبا رویان اسیر شود چرا که حافظ از دل دیوانه خود گله مند هست.
پس اگر دل حافظ جذب زیبایی و جذابیت زلف بتان می شود و دل را در گرو آن می بیند ، از زیبایی آنان گله مند نیست و از خود گله مند است که چرا دل جذب آن می شود ؟ درواقع چرا دل اسیر زیبایی می شود ؟
( البته فکر می کنم که منظور حافظ فقط زیبایی زلف بتان نبوده و منظور به تمام زیبایی ها داشته )
عشق زاییده زیباییست و چون خداوند منشا زیبایی هاست و هر انسانی به طور غریزی به زیبایی جذب می شود ( چون سرچشمه ی تمام زیبایی ها خداوند است و ما از وجود خداییم … ) پس طبیعیست که دل حافظ جذب زلف بتان شود ، چون منشا آن زیبایی خداوندست …
( درواقع از نظر من عشقی که از دیگری دریافت می کنیم همان عشق خداوند است که از طریق آن شخص ( یا چیز ) دریافت می کنیم ؛ پس طبیعیست که دل در گرو زلف بتان ( زیبایی ها ) باشد ، چون آن عشق از جانب خداست … )
———————————————
محمد محمد زاده (کارشناسی برق)
سوال مربوط به شعر حافظ
سوال اول:حافظ در این غزل به دنبال کمال و زیبایی است و دلیل پرسیدن سوال از پیر این بوده ک حضرت حافظ در جستجوی کمال است.سوال دوم که چرا شاعر در ۸ بیت اول درباره عرفان صحبت کرده ولی در دو بیت پایانی از زلف یار گفته ک فک کنم منظور حافظ فقط زلف بتان نبوده و منظور به تمام زیبایی ها داشته و کلا میتونه یه مدل سبک شعر هم بوده باشه
ارتباط دو مصرع بیت اخر:یعنی این دل تو است که تو را وا میدارد که به سوی زیبایی کشیده شوی چرا که زیبایی وجمال سرحد کمال هست وجوال به منزله علامت راهی است که تو را به خداوند جمیل میرساند این بیت هم زیبایی معنوی رو میگه از زیبایی مادی میتوان به زیبایی معنوی رسید
سوال دوم::بیت آخر هم عرفانی هست حافظ میگوید پس این کشش بین زن ومرد چیست پیر مغان پاسخ میدهد تو از زلف زیبارویان گله مند نیستی اگر خوب دقت کنی از دل شیدای خود گله مندی
زینب میرزائی
از اینکه حافظ در 9 بیت ابتدایی از پیر مغان در مورد معارف عرفانی میپرسد و در بیت دهم سوال دنیایی میکند برداشت میشود که حافظ خواستار بهره مندی ولذت بردن از دو جهان هست و میخواهد با استفاده و بهره مندی از این دنیا دنیا دیگر خود را نیز اباد سازد و از هردو بهره برده باشد
ارتباط دو مصراح بیت دهم در این است که حافظ از دل دیوانه و شیدا خود گله مند است که چرا اسیر و جذب جذابیت و زیبایی زلف بتان میشود و دل خود را در گرو انها میبیند و درواقع چون همه زیابیی و عشق اذان خداوند است دل به طور غریزی به زیبایی ها جذب میشود
سوال ۱: از اول تا اخر عمر حافط به دنبال کمال و زیبایی دنیا و خلقت الهی بود و سلسله زلف یار هم از نظر حافظ کمال و زیبایی هم دارد
سوال۲: پیرمغان به حافظ در کلامش گوش زد میکند که حافظ مشکلی که دارد کاری به زیبایی ها خیلی ندارد و هرچیزی ک کمال داشته باشد زیبا هم هست
حافظ در تمام ابیات به این اشاره میکند که خدای واقعی درون انسان است و ما باید درون خودمان دنبال خدای حقیقی باشیم نه بیرون از خودمان همینطور که در تمام ابیات با مثالهایی قصد دارد ما را به حقیقت درونی آشکار سازد ولی در بیت آخر از پیر مغان می پرسد که چرا با تمام این داستان‌ها و مثالها باز انسان بیرون از خودش دنبال خدای حقیقی می گردد و پاسخ می دهد به این دلیل که آن بخش از دل که بیرون از انسان دنبال خود می گردد عاشق زندگی است و این عمل یک عمل طبیعی است .
حال درباره تا آخر حافظ به این اشاره می کند که چرا انسان با وجود اینکه این همه مثال برایش آورده است دست باز به دنبال خداوند بیرون از خودش می گردد که پیر مغان جواب می دهد به دلیل این است که انسان عاشق زندگی است و این یک عمل طبیعی است که انسان دنبال خداوند بیرون از خودش بگردد
سلسله زلف بتان که دل تو را در زنجیر خود به بند می کشد گله مند نیستی اگر خوب دقت کنی از دل شیدای خود گله مندی یعنی این دل تواست که تورا وامی دارد که به سوی زیبایی و جمال کشیده شوی چرا که زیبایی و جمال ، سرّحد کمال را به تو می نمایاند و جمال به منزله علامت راهی است که تورا به خدواند جمیل رهنمایی می کند
حافظ در بیت اول تا نهم با استفاده از مثال ها وداستان‌هایی از قبیل داستان بیدل و حضرت موسی و حسین منصور حلاج به ما می فرمایند چه خدای حقیقی را باید درون انسان جستجو کرد اما با این وجود که انسان ها می‌دانند خدای حقیقی درون انسان است باز با توجه به مادیات دنبال خداوند می می‌گردند
در بیت آخر حافظ پیش پیر مغان می رود و از او می پرسد که چرا انسان ها با وجود این مثال ها باز به دنبال خدای بیرونی می گردند که پیر مغان به او می گوید به دلیل اینکه این یک امر طبیعی و درونی است و تمام انسان ها این کار را می کند
سلام و عرض ادب
جواب سوال 1:
حضرت حافظ از ابتدا در جستجوی کمال بوده مانند این غزل به دنبال رسیدن به کمال و زیبایی است
حافظ از پیر مغان میپرسد که خداوند زنجیر زلف را برای چه خلق کرده است وپیرر مغان میگویید :تا دل دیوانه حافظ در پیچ تاب زلف زیبا اسیر بود چرا که حافظ از دل دیوانه خود گله مند است
در کل منظور شاعر با کس خاصی نبوده بلکه منظور شاعر زیبایی های خداوند بوده است
آریا عباسی (مهندسی عمران )
یلدا شمسی زاده
سوال 1 : پیر مغان به حافظ می گوید که زلف یار تو را به کمال میرساند
سوال 2 : حافظ به این درک رسیده بود که میان مسائل عرفانی و رسیدن به کمال و لذت های مادی و دنیوی تفاوتی وجود ندارد و با لذت های مادی نیز میتوان به کمال رسید
سوال اول :حافظ در سوال های عارفانه خود به دنبال کمال بود و هرچیزی در دیدگاه حافظ به کمال ختم میشود
سوال دوم : پیر مغان در جواب حافظ میگوید که تو میخواهی به کمال برسی زلف یار تو را به کمال میرساند
زهرا علی پور رشته مهندسی عمران فارسی یک
با سلام خدمت استاد و خوانندگان محترم : در مورد ارتباط بین دو مصراع بیت {گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست گفت حافظ گله ای از دل شیدا میکرد} این است که در ادبیات فارسی جایگاه دل عاشق در چاه زنخدان و گیسوی معشوق است. و در مورد اینکه چرا حافظ در ۹بیت ابتدایی این غزل به عرفان و رسیدن به جام جم سخن میگوید ولی در بیت آخر یکباره از هدف خلقت انسان سخن به میان می آورد این است که منظور حافظ عشق ورزیدن و در عشق گرفتار شدن است .زیرا خداوند زیبارویان را خلق کرده و چون خودش زیباست زیبایی را هم دوست دارد(الله جمیل و یحب الجمال) پس عشق به زیبارویان مقدمه ای برای عشق ورزیدن به خداوند می باشد.
در بیت آخر حافظ از وجود زیبا رویان در دنیای مادی گله مند هست و از پیر و عارف فرضی دلیل وجود عشق و علاقه به زیبا رویان رومیپرسه در جهانی که باید راه و رسم عارف شدن رو آموخت چرا کسانی باید وجود داشته باشن که سبب دل مشغولی انسان باشن(زلف بتان استعاره ای از وجود زیبا رویان یا ظواهر دنیا هست)پیر مغان در جواب میگه که تو باید از دل یا از وجودت دلیل این دل مشغولی رو بپرسی و از اون گله مند باشی(چرا که هرکس پا در راه رسیدن به حق میگذارد عشق به او را در تمام چیز ها خواهد دید و جهان را از هرچه غیر اوست تهی میبیند،همه ی جهان آینه ای است که حق را به توان خود نمایان می سازد)که یعنی یک رهرو واقعی راه حقیقت از هرچه که هست برای رسیدن به خداوند بهرمند میشه و میتواند با پیوند دادن ظواهر دنیوی و معنویت به مرتبه ی عارفان یا پیر مغان دست پیدا کنند،یعنی با ایجاد کمال و تعادل در دنیای مادی و معنوی
-کارشناسی مهندسی برق-
جواب سوال 1: حافظ در این غزل در کاوش برای پیدا کردن کمال است دلیل پرسیدن این سوال از پیر این بوده که دلیل اصلی ربط بین زیبایی و کمال رو بفهمه
جواب سوال 2:حافظ غرق کمال یار شده بوده نه پیچ و تاب ظلفش و زلف یار هم حافظ را به کمال نزدیک میکرد
محمد امین حافظ
شماره دانشجویی 9821401
حافظ در این غزل به دنبال رسیدن به خدا از طریق کمال است اما وقتی از پیر مغان سوالی میکند متوجه میشود که از راه های دیگر هم میشود به خدا رسید (کمال زیبایی)(زیرا خداوند منشأ زیبایی ها هست )و این دل شیدا عاشق رو به خدا می‌رسونه
این بیت غزل از حالت عرفانی خارج است و سلسله زلف خوبرویان را به حلقه های زنجیر بهم پیوسته تشبیه می کند که چون دل دیوانه ی حافظ را که سبب شکایت از خوبرویان شده می خواهند با زنجیر او را ببندند
خدا برای پایبند کردن انسان ها به این جهان مادی برای هر کسی زنجیری نهاده؛ برای مادر، فرزندش، برای عاشق معشوقش، برای برخی ثروت و …
تمام هدف خلقت رسیدن به کمال است و کمال چیزی جز درک معبود نیست. حافظ می خواهد به معبود خویش برسد و از خالق خود گله مند است. شاید زیبا رویان دلیلی برای علاقمند شدن حافظ به این دنیای خاکی باشند.
حافظ در این غزل به دنبال رسیدن به خدا از طریق (کمال ) است
و در جواب پیر مغان متوجه میشود که راه های دیگری هم وجود داردکه به خدا رسید مثل( جمال زیبایی) (خداوندد منشأ زیبایی ها هست )و دل شیدا عاشق آدم رو به خدا می‌رسونه
این بیت غزل از حالت عرفانی خارج است و سلسله زلف خوبرویان را به حلقه های زنجیر بهم پیوسته تشبیه می کند که چون دل دیوانه ی حافظ را که سبب شکایت از خوبرویان شده می خواهند با زنجیر او را ببندند
ارتباط مصرع های بیت آخر در این است که حافظ خود ارتباط دنیا و عرفان و حقایق را می داند و باید این رو به بقیه نیز گوش زد کند
دلیل اینکه حافظ در ۹ بیت از عرغان گفت و در بیت اخر از مسایل دنیوی سخن گفت تشابه هر دو در اسارت دارد و این در مضمون شعر نیز نهفته است
۹۶۲۳۱۱۱۳
حافظ در انتها که راه رسیدن به کمال را دل می یابد و پیر هم تایید میکند، یک نگرانی را بیان میکند: اینکه با ظواهر دنیوی و نفسانی که انسان را جذب میکنند چه باید کرد و اگر این دل راه کمال است پس اگر درگیر ظواهر دنیوی شود چه؟ و جواب…
دوتا جواب به ذهن میرسه. یکی اینکه تقصیر ظواهر نیست و در حقیقت اگر قصوری هست از خود انسان است و دل اگر مریض نشود به سمت راه کج نمیرود. دیگر انکه دل پاک تهدید را به فرصت بدل کرده و به وسیله همین ظواهری ( که میتواند انسان را به گمراهی بکشاند) نه تنها گراه نمیشود که راه را هم پیدا میکند و با نگریستن متفاوت به این ظواهر درحقیقت باطن آنها را درک میکند که در حقیقت مظهر حق هستند و دل را به سوی معبود راهنمایی میکنند.
شاید کسانی که از عشق زمینی به عشق الهی رسیده اند نمادی از این برداشت باشند.
این دید من بود و اگر اشتباه بنظرتون میاد بر من ببخشید.
ببخشید. حیفم اومد این دوتا جمله رو نگم!
اینکه این بیت نه تنها در تاد با ابیات قبل نست بلکه کامل کننده آنهاست.
و اینکه لطف خدا و هدایتش قبول ولی چیزی از آزادی و اختیار انسان و مسئولیتی که انسان در مقابل این آزادی داره کم نمیکه.
سلام وبا کسب اجازه از محضرمبارکتان،نکته ای هست دراین پرده که عاشق داند ورنه چشم و لب و رخسار ودهان این همه نیست.
جلوه های عشق زمینی گرچه انسان رابه کمال سوق می دهد، اما باید در چارچوب خودش صورت بگیرد یعنی ابراز عشق از هر بی سرپایی پذیرفتنی نیست.به نظر می رسدپیرمغان، حافظ را به دارایی بسیارمهمتر ارشاد می فرماید وآنهم حجب و حیای مردان وزنان است.
آری شرم هدیه ای است الهی در طلق نهاده پیش روی زن و مرد.اما عجباکه برای زندگی وتعلق این هدیه در زن جلوه دیگری دارد تا مرد.مرد بهره مند ازاین هدیه بسیار خواستنی است،اما زن مجهز به این بهره،انگار آسمانی تراست، انگار به سمت افشای تعلق خاطر در آفرینش می رود.
برگرفته از کتاب دختران آفتاب
با سلام
این شعر را اگر به رائفی پور نشان بدهید، خواهد گفت حافظ فراماسون بوده است.
سلام
انسان وقتی در حالت اتصال قرار میگیرد بودا میشود ، پیر مغان میشود ، بنظرم در این غزل، پیر مغان شخص حافظ است . وقتی حافظ در اتصال نیست میشود انسان بی دل ، بی دل انسانی است که درک حضور ندارد ، در بیت آخر از زلف بتان پرسش میشود ، زلف بتان مقصود زنان زیبا رو میباشد که به آن عشق مجازی میگوئیم ، انسان تا عشق مجازی را تجربه نکند به مرحله ی بعد که عشق حقیقی است صعود نمیکند ، حافظ پس از درک عشق مجازی است که دلش به سوی عشق حقیقی سوق پیدا میکند و بعد از آنست هر چه را که میگوید درست است که رنگ و بوی عشق مجازی میدهد اما در واقع عاریه و استعاره بوده و به واقع عشق حقیقی را فریاد میزند .
سلام آقای دکتر علیزاده عزیز وقت بخیر
لطفا در تفسیر و توضیح مصرع ادرکئساوناولها
تجدید نظر بفرمایید چون (ها) دراینجا ضمیر مونث است عطف بر کلمه کاس نه حرف ندا و غیره
کلمه کاس که به معنی پیاله است مونث مجازیست
ودر آخر مصرع ناولها یعنی آنرا سربکشیم (بنوشیم)
چه چیزی را؟؟ پیاله را
اردلانی هستم شاعر و دوستدار ادبیات از تهران
باسلام
بنظر بت که درادبیات عرفانی استعاره ازمعشوق(خداوند) است ازطریق حلقه های رحمانیت(زنجیر زلف) انسانهای سرگشته وناراضی از عدم وصال خداوند را دربرگرفته وازطریق این حلقه های رحمانیت اتصال به ذات اقدس الهی تسهیل می گردد.
سلام
توی بیت اخر حافظ وقتی به همه جواب هاش میرسه و متوجه میشه خوشبختیش و به کمال رسیدنش و به قول خودمونی تر عاقبت به خیریش در گرو دل بستن به خداست و خداوند در وجود خودش هست و همه جوابها میتونه از درون خودش پیدا کنه میپرسه پس سلسله موی بتان یعنی اینهمه فراوانی زیبایی مادی و دنیوی بخاطر چیه؟
انسان در قالب جسم مادی قادر به دیدن خداوند که عشق مطلق است و سرچشمه کمال نیست پس دل که جایگاه خداوند است از نگاه شاعران و عرفا بی قراری میکند تا به اصل خود یعنی خداوند برسد و این بی قراری دل ، عقل ذهن یا همون جسم انسان رو خسته میکنه(دل یعنی روح الهی،عقل به معنی جسم فیزیکی)
پیر مغان اینطور جواب میده؛ این زیبایی ها بخاطر اینه که وجود خداوند رو در غالب جسم ماده بتونی درک کنی و دلتو اروم کنی
سلام و درود، ممنون از پاسختون
سلام نمونه عملی این شعر حضرت حافظ امام حسین (ع) است که در روز عاشورا درمقابل تمام خشم ونفرت وکینه ایستاده بود از ته دل خرم وخندان بودودر آینه دل جمال الهی را زیبامیدید واز رسیدن به معشوقش خوشحال بود کدر مصرع بعدی کو به تائید نظر حل معما میکرد نظر لطف الهی را طلب میکردراه حل مشکل خود را نظر لطف او می‌دانست ومیگفت الهی رضا به قضائک