زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست

بیت نخست:

معنای بیت نخست:

معشوق در حالی که موهایش آشفته، بر چهره‌­اش عرق نشسته، تبسمی بر لب داشت و مست بود، همچنین در حالی که پیرهنش چاک خورده، مشغول غزل خوانی بود و ظرف شرابی در دست داشت…

نکات و آرایه ها:

خَوی : عرق.

پیرهن چاک: یقه چاک و باز.

صراحی: ظرف شراب.

بیت دوم:

معنای بیت دوم:

با چشمانی پرعتاب و لبی پر از افسوس، دیشب در نیمه­‌های شب بر بستر من آمد و نشست.

نکات و آرایه ها:

نرگس: استعاره از چشم.

عربده جوی: ستیزه جوی.

افسوس: ریشخند و تمسخر.

بیت سوم:

معنای بیت سوم:

سرش را کنار گوش من آورد و با صدایی نرم و خوش‌­آهنگ گفت: ای عاشق دیرینه­‌ی من! خواب هستی؟

نکات و آرایه ها:

آواز حزین: آواز نرم و خوش. نام گوشه­‌ای از دستگاه اصفهان.

بیت چهارم:

معنای بیت چهارم:

انسان عاشقی که ­هنگام سحر چنین شرابی به او بدهند، اگر بعد از آن باده‌­پرست نشود، حقیقتا منکر عشق است و لاف­‌زنی بیش نیست.

نکات و آرایه ها:

باده شبگیر: باده سحری، صبوح.

کافر عشق: منکر عشق.

بیت پنجم:

معنای بیت پنجم:

ای زاهد برو و انسان­‌های سرمست و سیه مستِ باده­‌ی عشق را سرزنش نکن؛ (و بدان که) در روز ازل هدیه‌­ای غیر از این (شرابِ سرمستی) به ما نداده‌­اند.

نکات و آرایه ها:

دُرد کش: باده نوشان قهار، آنکه شراب را تا ته می­‌نوشد، سیاه مست.

خرده گرفتن: سرزنش کردن.

تحفه: هدیه.

روز الست: روز ازل، روزی که خداوند از انسان پیمان بندگی گرفت. آیه ۱۷۲ سوره اعراف.

بیت ششم:

معنای بیت ششم:

هر چه ساقی ازلی برای ما ریخت ما نوش جان کردیم حال چه می­‌خواهد شراب بهشتی باشد چه شراب مستی بخش.

نکات و آرایه ها:

خمر: شراب.

خمر بهشت: اشاره است به آیه ۲۱ سوره انسان:  وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا

بیت هفتم:

معنای بیت هفتم:

ریزش و درخشش جام شراب اگر همراه با زلف پر پیچ و تاب معشوق باشد، چه بسیار توبه­‌هایی همچون توبه‌­ی حافظ را خواهد شکست.

نکات و آرایه ها:

خنده جام می: صدای ریزش و درخشش شراب در جام.

زلف گره­‌گیر: زلف پر پیچ و تاب.