بیت نخست:
معنای بیت نخست:
اگر میخواهی مرا از شدت عشق نیست و نابود نکنی، گیسویت را در باد رها نکن، همچنین اگر میخواهی بنیاد هستی مرا نابود نکنی، عشوه و ناز آغاز نکن.
نکات و آرایه ها:
زلف بر باد دادن: پریشان کردن زلف.
بر باد دادن: نیست و نابود کردن.
جناس: بنیاد، بنیاد.
بنیاد اول در معنای شروع و آغاز کردن، بنیاد دوم در معنای اصل و اساس.
جناس: مکن،نکنی.
بیت دوم:
معنای بیت دوم:
با هر کس و ناکسی مشغول عیش و نوش نشو تا از شدت اندوه خون جگر نخورم، همچنین از من روی بر مگردان تا فریادم به آسمان نرسد.
نکات و آرایه ها:
خون جگر خوردن: غم و اندوه فراوان خوردن.
سرمکش: سرپیچی نکردن، نافرمانی نکردن.
بیت سوم:
معنای بیت سوم:
زلفت را پر پیچ و تاب نکن تا مرا اسیر و دربند نکنی، همچنین زلف آراستهات را تاب مده تا مرا نیست و نابود نکنی.
نکات و آرایه ها:
دربند: اسیر کردن.
طُرّه: موی جلوی سر.
بیت چهارم:
معنای بیت چهارم:
همنشین افراد بیگانه نشو تا مرا بیقرار و بیتاب نکنی، همچنین غمخوار نامحرمان نشو تا مرا غمگین نگردانی.
نکات و آرایه ها:
تناسب: بیگانه ، اغیار.
تضاد: بیگانه، خویش.
تضاد: غم، شاد.
بیت پنجم:
معنای بیت پنجم:
چهرهی همچون گل خود را نشان بده تا دیگر احتیاجی به دیدن گل نداشته باشم، قامت بلند خود را نمایان کن تا دیگر از تماشای سرو رها شوم.
نکات و آرایه ها:
رخ برافروز: خود را آشکار ساز.
قد برافراز: برخاستن.
جناس: افروز، افراز.
تناسب: برگ گل، سرو آزاد.
سرو آزاد: نام نوعی سرو.
آزاد : ایهام تناسب.
بیت ششم:
معنای بیت ششم:
چشمنمای هر جمعی نشو (چونان شمع در هر مجلسی درخشان نشو) وگرنه مرا خواهی سوزاند، همچنین از هر گروهی یاد نکن تا هرگز از خاطرم بیرون نروی.
نکات و آرایه ها:
شمع جمع شدن: روشنی بخش و گل سرسبد مجلس شدن.
جناس: شمع، جمع.
نکته: شمع خود را میسوزاند اما حافظ در اینجا مدعی است: هنگامی که معشوق در مجلس چون شمع میدرخشد، عاشق را میسوزاند.
نکته ۲: از یاد رفتن میتوان ایهام گرفت: ۱. از یاد من خواهی رفت. ۲. مرا از یاد ببری.
بیت هفتم:
معنای بیت هفتم:
خود را در شهر مشهور و انگشتنما نکن تا از شدت بیقراری و آوارگی سر به کوه نگذارم، همچنین شور و غوغایی همچون شیرین از خود نشان مده تا مرا همچون فرهاد عاشق و سرگشته نکنی.
نکات و آرایه ها:
شهره: مشهور.
جناس: شهره، شهر.
تضاد: شهر، کوه.
سر در کوه گذاشتن: بیقرار و آواره شدن.
شور شیرین: ایهام تضاد.
تناسب: شیرین، فرهاد.
تناسب: شیرین، فرهاد، کوه.
بیت هشتم:
معنای بیت هشتم:
به من بیچاره رحم کن و به فریادم برس، تا فریاد دادخواهی من به درگاه آصف نرسد.
نکات و آرایه ها:
تکرار: فریاد.
آصف: وزیر معروف حضرت سلیمان، در اینجا منظور خواجه جلال الدین تورانشاه است، یکی از ممدوحین حافظ.
بیت نهم:
معنای بیت نهم:
دورباد از حافظ اگر روزگاری از ظلم و جور تو روی بگرداند چرا که از آن روزی که مبتلا و اسیر تو شده است، (از تعلقات دنیوی) آزاد و رها گشته است.
نکات و آرایه ها:
حاشا: هرگز، دور باد.
روی برگرداندن: رها کردن، ترک گفتن.
دربند: اسیر.
تضاد: دربند و اسیر.
1 دیدگاه روشن معنی شعر زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم
ممنون
من بیشتر میخواستم ببینم در این غزل منظور از آصف چیه که متوجه شدم
متشکرم